Geuren

Etherische oliën vallen het meest op om hun verscheidenheid aan geuren.
Ze worden ingezet om te helen, een bepaalde sfeer te creëren en magische handelingen kracht bij te zetten. Waar zelden bij stilgestaan wordt is het feit dat het de mooiste grondstoffen zijn voor het maken van parfum. Ook al zijn de meest intrigerende geuren zoals roos, jasmijn, tuberoos en iris duur, een fles parfum van je favoriete merk is dat ook. En dan is 10% van de prijs voor de inhoud, en de rest is verpakking, reclame, belasting en het designerflesje. Daarbij wordt er in de huidige parfum industrie steeds vaker gebruik gemaakt van synthetische stoffen. Als je zelf een parfum creëert weet je precies wat er in zit. Het maken van parfum is een kunst op zich. Een betere training voor je neus bestaat er niet. Maar er zijn ook wat regels waar je aan moet conformeren om het meeste eruit te kunnen halen.
Het creëren van een parfum wordt wel vergeleken met het componeren van een muziekstuk. De verschillenden geuren hebben elk een bepaalde noot. We onderscheiden de hoofdnoot, de geur die je het eerste waarneemt, de hartnoot, de geur die je in tweede instantie waarneemt en de basisnoot, die pas na enige tijd geroken wordt.
Er zijn ook geuren die werken als een brug, die als het ware de hoofd en hartnoot verbinden of de hartnoot met de basis verbinden. De compositie die hierdoor ontstaat wordt wel een akkoord genoemd.
Een geur kan gebaseerd zijn op één enkele olie, of alleen een hoofd en hartnoot, maar een uitgebalanceerde volle geur bevat ze alle drie.
Het is goed te beginnen met drie oliën. Later kun je meerdere experimenteren en gaan werken met bruggen en modificaties. Een modificatie is een olie die je als laatste toevoegt om je parfum een interessante draai te geven.

parfumflesje 1 parfumflesje 3 parfumflesje 2

Een algemene regel in de verhouding tussen de hoofd, hart en basisnoot is 3:2:1.
Beslis welke hartnoot je wilt gaan gebruiken.
Zoek daarbij een basis noot die er bij past.
Doe de gewenste hoeveelheid druppels van de basisnoot in een glazen potje.
Voeg de hartnoot hieraan toe in de juiste verhouding.
Zoek een hoofdnoot die het geheel kan completeren en voeg toe.

Grofweg kan gezegd worden dat de citrusgeuren tot de hoofdnoten behoren, de bloemengeuren tot de hartnoten en de hout en harsgeuren tot de basisnoten. Of bepaalde geuren mooi samengaan zul je een goed boek over etherische oliën moeten raadplegen. Om de proef op de som te nemen kun je van twee oliën een druppel op een papieren zakdoekje laten vallen.

Een goed parfum ruikt als één geheel. De onderlinge ingrediënten moeten niet meer te onderscheiden zijn. Het geheel zou beschreven moeten kunnen worden als bijvoorbeeld bloemig, kruidig, houtachtig enz. Natuurlijk is het zo dat de geur niet statisch is. Zij zal zich in de loop van tijd ontplooien en zullen de verschillende componenten de boventoon voeren. Bij een goed parfum zullen deze overgangen vloeiend verlopen.
Is je parfum te fris, voeg dan wat basisnoot toe, is ze te zwaar, voeg dan wat hart of hoofdnoot toe.
Als je werkt met een modificatie is te weinig beter dan te veel. Mocht je de modificatie boven de creatie ruiken dan heb je er teveel van gebruikt. Je kunt dit corrigeren door wat van de hartnoot toe te voegen.
Werk met druppels en maak notities van wat je hebt gedaan.

Nu je geur klaar is moet je beslissen of je haar als parfum of au de toilette wil gaan gebruiken. Het verschil zit in de hoeveelheid alcohol en bronwater.
Het parfum bestaat voor ongeveer 25% uit etherische oliën
De au de toilette bestaat voor ongeveer 10% uit etherische oliën.
De rest is een mix van alcohol en bronwater. Deze rest bestaat bij parfum voor 90% alcohol en 10% water, bij au de toilette uit 80% alcohol en 20% water.

Stel je hebt 30 druppels etherische olie gebruikt in de geurcompositie. Om er een parfum van te maken beslaan die 30 druppels 25% van de totale hoeveelheid. De overige ingrediënten moeten een totaal hebben van 90 druppels (=75%). Van die 90 druppels moet 90% alcohol zijn en 10% water. In dit geval 0,9 x 90 = 81 druppels alcohol en 9 druppels water.

Voeg de alcohol bij je geurmengsel en roer rustig tot dat alle olie is opgelost. Laat het geheel 48 uur afgesloten rusten. Voeg dan het water toe en roer weer rustig maar grondig. Laat het dan 4 tot 6 weken rijpen. Hierdoor wordt je creatie krachtiger. Mocht het te sterk zijn dan kun je altijd nog achteraf met wat water verdunnen. Na de rijpingstijd filtreer je het geheel door een koffiefilter om eventuele ongewenste sedimenten te verwijderen.

Enkele tips:
Gebruik materiaal van glas wat je van te voren hebt uitgekookt. De parfum is zeer gevoelig voor licht en zon. Je uiteindelijke product kan dus het beste bewaard worden in donker glas op een donkere en koele plek. Gebruik reukloze alcohol met een zo hoog mogelijk percentage. Gedestilleerd water of bronwater zijn de beste keuze.

Je geurcreaties zijn natuurlijk op meerder manieren in te zetten. Denk aan een geparfumeerde shampoo, als spoeling voor je was, of in de olie waarmee je houten meubels onderhoud.

Dierlijke geuren.

Onder de meest gewilde geuren bevinden zich vier dierlijke varianten:
Musk, Civet, Castoreum en Ambergris.

Dierlijke geuren hebben de bijzondere eigenschap om andere geuren te intensiveren, te stabiliseren en vast te houden. Ze worden daartoe ingezet als basisnoot of fixatief.
Daarnaast bevatten ze natuurlijke feromonen, stoffen die dienen om de tegengestelde sekse aan te trekken. Ze worden beschouwd als afrodisiaca.

muskdeer Musk is een geurstof die wordt verkregen uit een klier van de (mannelijke) muskus hert. De klier bevindt zich tussen de spijsverteringsorganen en de genitaliën. Om de klier te bemachtigen moest het dier worden gedood. De klier werd gedroogd in de zon of op een hete steen. De gedroogde substantie wordt opgelost in alcohol en opgeslagen waardoor de geur intensifieert. De geur is zo intens dat zij pas aangenaam wordt na een grote verdunning. Er is geen geur die zo penetrant is en lang blijft “hangen”.Nu heeft men een manier gevonden om het vocht af te tappen. Niet bepaald diervriendelijk. De geur is zo gewild dat het dier op de rand van uitsterven staat. In veel landen is de handel van Musk aan strenge banden gelegd of verboden. De meeste Musk is dan ook synthetisch of heeft een andere oorsprong.
Er zijn meer dieren wiens klier een muskusgeur bevat. Zo bestaat er een muskus rat, eend en schildpad. Krokodillen blijken zelfs twee van deze klieren te bevatten, bij de bek en bij de genitaliën.
Planten die een muskusachtige geur hebben zijn de olearia agrophylla, een muskusboom in Australië en de abelmoschus moschatus, Ambrettazaad, een struik in India.

civet Civet is een geurstof verkregen uit een klier gelegen bij de anus van de civet kat. Vroeger werd het dier hiervoor gedood, Nu schraapt men de substantie direct uit de klier, een pijnlijk proces. In Ethiopië bestaan nog steeds Civet boerderijen voor de productie van deze geurstof. De geur kan zo sterk zijn dat het letterlijk braakopwekkend is.
Het dier leeft vooral in tropische regenwouden. Door de houtkap wordt zijn leefomgeving steeds beperkter. Het vlees van de civet kat wordt gegeten door de plaatselijke bevolking. Er wordt wel gezegd dat dit de bron was van het SARS virus. Hiertoe zijn duizenden Civetkatten welke in gevangenschap leefden gedood. Naast vlees eet de kat graag de bessen van de koffiestruik. De pit in de bes, (de koffieboon) wordt slechts gedeeltelijk verteerd en weer uitgescheiden. Van deze bonen wordt Kopi Luwak gemaakt, de duurste koffie ter wereld.

Beaver Castoreum is net zoals Civet een geurstof welke geproduceerd wordt door de anaalklier maar dan van de bever. De bever gebruikt het voor het afbakenen van zijn territorium. Rond de 17de eeuw was Castoreum een belangrijk geneesmiddel om koorts en pijn te bestrijden. Castoreum bevat acetylsalicylzuur doordat het hoofdvoedsel van de bever de bast van de wilg is. De bever is in Nederland uitgestorven door de intensieve jacht op zijn pels, maar weer opnieuw geïntroduceerd.
De bever stond in de vroege middeleeuwen symbool voor kuisheid. Het verhaal deed de ronde dat de bever zichzelf castreerde om aan de jager te ontkomen. Door zijn testikels naar de jager te werpen hoopte hij zijn leven te kunnen redden. Mocht hij zijn testikels al kwijt zijn, dan zou hij zijn onderkant tonen. Hierin zag men de opoffering van de “vleselijke lusten” die in die tijd als een zonde werden beschouwd. De waarheid is dat de testikels van de bever zich in de buikholte bevinden en daardoor moeilijk te zien zijn. Castoreum wordt in het Nederlands ook wel bevergeil genoemd.

Ambergris is een wasachtig product dat in de ingewanden van de potvis wordt geproduceerd.
Omdat er vaak scherpe en onverteerde delen zoals het schild van de inktvis in worden gevonden, neemt men aan dat Ambergris dient om de uitscheiding van deze onverteerbare delen te vergemakkelijken. Ambergris blijft drijven op zeewater en spoelt uiteindelijk aan. Er zijn wel klompen van 40 kilo uit het zeewater gevist. Veel mensen keuren het gebruik van Ambergris niet af, daar de vis er niet voor gedood hoeft te worden. In werkelijkheid worden er ook wel walvissen gevangen om Ambergris in de ingewanden te zoeken.
Pure Ambergris ruikt fecaal. Pas na de inwerking van zeewater en oxidatie ontstaat de zoete balsemachtige geur.
In de middeleeuwen was Ambergris een populair middel tegen de pest. Daartoe werden er kralen van gemaakt en gedragen om de hals. De geur zou de lucht van de pest verdrijven, wat als oorzaak van de ziekte werd gezien.
Ambergris werd ook wel ingezet als smaakversterker in voedsel en wijn.
Mocht je ooit op het strand een klompje vinden wat op ambergris lijkt dan kan je dit op de volgende manier testen: Maak een naald heet en druk de punt tegen het klompje. Bij de hete naald zal de substantie direkt smelten en je ruikt een zoete, dierlijke geur.

Het gebruik van deze producten is niet meer van deze tijd.
Oliën die als fixatief kunnen dienen zijn:
Eikenmos, styrax, sandelhout, patchouli, opponax,vetiver, ceder en benzoë.
Oliën die lustopwekkende eigenschappen hebben zijn:
Roos, jasmijn, sandelhout, tuberoos, Ambrettazaad, kruidnagel, koriander, gember, kardemon, patchouli, peper, rozemarijn, rozenhout en ylang ylang.

Attars.

Attars zijn de traditionele parfums van India. Ze zijn vervaardigd van bloemen of kruiden waaruit middels hydrodestilatie etherische oliën worden ontrokken in een basis van sandelhout olie. De sandelhout olie werkt als fixatief voor de geuren en geven een warme noot aan het eindproduct. Deze techniek is al eeuwen oud, intensief en vereist kennis en kunde. Echte Attars zijn zeer waardevol daar het om een puur product gaat waarin de essenties van sandelhout en het kruid of de bloesem optimaal tot ontplooiing zijn gekomen. Dit komt omdat er gebruik wordt gemaakt van hydrodestilatie. Met stoomdestillatie wordt het materiaal erg heet en gaan veel topnoten van de geur verloren. De attar is niet alleen een waardevol parfum maar ook middel dat bijdraagt in het welbevinden en de gezondheid. Het wordt gezegd dat attars positieve energie aantrekken.

Attar is een Perzisch woord voor geur, en verwijst naar de manier van produceren en het gebruik ervan. In de 16de en 17de eeuw trokken krijgers uit Afghanistan en omgeving naar India en stichtte daar het Mogoelrijk. Zij hanteerden Perzisch als voertaal. In de bloeitijd van dit rijk besloeg het zowat het gehele Indiase contitent. In die tijd vond er een sterke wederzijdse beïnvloeding plaats tussen de inheemse hindoe cultuur en de moslimcultuur die de krijgers met zich mee brachten. Het was een periode van grote bloei, en nog altijd zijn er resten uit deze periode te bezichtigen in India.
Een beroemde arts uit die tijd, Hakim Ibn Sena, wordt genoemd als de eerste die Attars produceerde en gebruikte in zijn praktijk om mensen te genezen.

Traditionele attar makers, dighaa genoemd, hadden een nomadisch bestaan. De grondstoffen dienen zo vers mogelijk te worden bereid dus volgden zij de seizoenen van de kruiden en bloesems en produceerden ter plaatse de attar. Tegenwoordig worden veel kruiden en bloesems gekweekt waardoor het reizen niet meer nodig is.

Overzicht van een traditionele opstelling

De oogst wordt in grote koperen ketels (deg) gestopt die gevuld zijn met water. Daarna wordt de ketel hermetisch afgesloten met een deksel (sarpos) en klei. De deg wordt verhit met een vuur van hout, gedroogde mest of kolen.
Vanuit de sarpos loopt een pijp van bamboe (chonga) omwikkelt met katoen en twijgen ter isolatie. Hierdoor worden de waterdampen afgevoerd naar het reservoir (bhapka) waarin de sandelhoutolie zich bevindt en de waterdampen met de etherische oliën condenseren. De bhapka wordt gekoeld in een watertank (gachchi). Ze wordt met de hand gedraaid om de sandelolie met het condens te mengen en te koelen.

De bloemen worden in de deg gestort Het op temperatuur brengen en houden van de degs is een delicate onderneming. Daar het een gesloten systeem betreft mag de druk in de degs niet te hoog worden. Hierdoor zou de sarpos van de deg kunnen springen. Een te hoge temperatuur zal de etherische olie doen verbranden. Door te luisteren naar het geborrel in de vaten weet de Dighaa of het vuur getemperd of juist aangejaagd moet worden. Zonodig worden de degs gekoeld met natte doeken. Aan het einde van de dag stopt men de destillatie. Omdat water en olie moeilijk mengen zullen zij zich van elkaar scheiden. Het water zal naar de bodem zakken en de olie blijft bovenop drijven. De volgende dag zal dit hydrolaat worden afgetapt en opnieuw worden gebruikt in de deg waarna het wordt aangevuld met een nieuwe oogst bloesems of kruiden. Dit proces wordt minstens twee weken herhaald. Hoe langer het proces, hoe hoger het gehalte etherische olie van de betreffende bloem of kruid in de sandelhout olie en hoe kostbaarder het eindproduct. Als de beoogde concentratie is bereikt wordt de olie opgeslagen in lederen veldflessen. Net als wijn heeft een parfum tijd nodig om te rijpen. Door dat leer semi-permeabel is zullen eventuele resten van water door het leer verdampen en sedimenten zullen neerslaan.

In oude tijden werden attars speciaal gemaakt voor hooggeplaatste personen en als offer voor de goden en godinnen. Men zalfde zichzelf met de attar ter voorbereiding van een feest of ritueel. Daarnaast werden attars ingezet om de geest te verlichten of het lichaam te helen.
Nu wordt het overgrote deel van de productie gebruikt voor het aromatiseren van pruimtabak en pan massala. Pan massala is een zeer populair kauw product in India dat geënt is op de traditie van het kauwen op de bladeren van de betelpeper en de noot van de betelpalm. De smaak hiervan is zeer bitter en wordt opgewaardeerd door de toevoeging van o.a. menthol, kardemom, suiker en de attar van roos of de geurende schroefpalm. Pan massala verfrist de adem en onderdrukt het hongergevoel. Daarnaast worden attars gebruikt om de traditionele snoepjes van India smaak te geven. Het zal je misschien verbazen dat zulke mooie producten voor snoepjes en tabak worden ingezet. Het is echter een feit dat voor de komst van chemische componenten etherische oliën op grote schaal werden gebruikt als geurstof in toiletartikelen en als smaakmaker in een grote verscheidenheid aan voedingsmiddelen en dranken. Een veel kleinere marge wordt ingezet in de farmaceutische industrie of verkocht als parfum.
De parfum is vooral geliefd onder de moslims, daar het geen alcohol bevat.

De bhapka

De productie van attars beleeft een hevige concurrentiestrijd met de goedkopere synthetische geuren. Door de stijgende prijs van sandelhoutolie zijn veel dighaas genoodzaakt andere basismiddelen in te zetten zoals paraffine. Deze ontwikkelingen doen grote afbreuk aan het originele product en bedreigt het voortbestaan. Veel attar makers hebben hun productie stopgezet omdat het niet meer winstgevend is.

Een echte attar is net zoals een zuivere etherische olie, vaak te herkennen aan de relatief hoge prijs en is in beperkte mate ook in Nederland verkrijgbaar. Ze zijn net zoals etherische oliën aroma therapeutisch in te zetten. De werking van een attar heeft dan de gecombineerde eigenschappen van sandelhout en het toegevoegde kruid/bloesem.

Sandelhoutolie heeft een krampstillende en slijmoplossende werking. Ze regenereert de slijmvliezen en is ontstekingsremmend en toniserend op de huid. Op het geestelijke vlak heeft ze een kalmerend en afrodiserend effect.

De meest geliefde attar is gemaakt van rozen, de gulab attar. De roos staat bekend om zijn troostende effect en is heilzaam voor de droge en tere huid.
Andere favoriete attars zijn:

Kewra of keora: Geurende schroefpalm, pandanus adoratisimus.
De geur van de bloemen werken afrodiserend en hebben een pijnstillend effect.

Champa attar: een magnoliasoort uit India, Magnolia champaca.
De bloemen worden in India o.a. gebruikt bij het bestrijden van maagklachten. misselijkheid, duizeligheid en hoofdpijn.

Motia attar: Jasminum sambac, Nachtbloeiende jasmijn
Heeft nagenoeg de zelfde werking als de jasminus grandiflora

Gulhina of mehndi attar: Hennastruik, lawsonia inermis .
De bloemen van de henna struik versterken het hart en stimuleren het intellect.

Chameli attar: jasmijn Jasminus grandiflorum
Helpt bij depressiviteit en werkt afrodiserend.

Bakula attar: Mimusops Elengi
De bloemen zijn heilzaam voor wonden en zweren, stimuleren de hersenen en werken slijmoplossend.

Parijata attar: Nichanthes Arbotristis
Heeft ontkrampende eigenschappen en helpt bij flatulentie.

De meeste Attars bestaan uit sandelolie en een specifieke bloem of kruid. Maar er zijn ook Attars die uit meerdere componenten worden gemaakt zoals de Khus attar, welke gebruikt wordt om het lichaam te koelen en de Hina attar die wordt ingezet om het lichaam te verwarmen. Iedere dighaa heeft zo zijn eigen recept en wordt geheim gehouden.

Bronnen:
Wikipedia, Kannauj toeristinformation, Floracopeia.com en diverse Indiaase kranten online.

De geur der aarde

De meest bijzondere Attar is wel de Mitti attar, ook wel de “geur der aarde” genoemd, welke wordt gemaakt van gebakken aarde uit Kannauj (India). Iedereen kent wel de geur die ontstaat als er regen valt op kurkdroge grond. Deze wordt geproduceerd door de micro-organismen die weer actief worden door het vocht.

In een land waar het erg droog is en regen vaak de enige manier van bevloeiing, is de komst van de regentijd belangrijk om te overleven. Met genoeg regen is men verzekerd van een oogst en voedsel om te overleven. De geur wordt dan ook geassocieerd met de vernieuwing van het leven. Daarnaast zien zij de geur als de belichaming van de god Krishna die zichzelf in de Bhagavad Gita als volgt identificeert:

“ Ik ben de smaak van water, het licht van de zon en de maan, het geluid van de hemel, de bekwaamheid van de mens, de geur van de aarde, het leven van al dat leeft, de kracht van de sterken, de intelligentie van de intellectuelen en het originele zaad van al het bestaan.”

Schilderij van een attar verkoper

De komst van de regen is dus ook een heilige gebeurtenis welke met rituelen en offers gepaard gaan. Het is deze beleving die de dighaa’s er toe dreef de geur van de aarde te kunnen vatten in een parfum. Door te experimenteren kwam men er achter dat de grond van opgedroogde meren en rivieren de meeste geur gaf. Met pikhouwelen wordt de bovenste laag verwijderd en verzameld op karren en vervoerd naar de dichtstbijzijnde pottenbakkerij. Daar wordt de aarde nat gemaakt en eenvoudige potten of schalen van gedraaid. In de oven wordt het geheel afgedekt met stro waarna het op een subtiel vuur half wordt gebakken.

Vervolgens worden de potten vervoerd naar de destilleerderij.

De degs worden gevuld met de potten en afgesloten. Pas als de installatie startklaar is wordt er water toegevoegd door een gat in de deksel zodat er zo min mogelijk geur verloren gaat.

Met name de topnoten worden op deze manier gevangen, die ontstaan zodra de aarde in contact komt met het water. Pas dan wordt er een mild vuur ontstoken om de rest van de aroma’s te destilleren. Na twee uur wordt het proces stop gezet en laat men het geheel afkoelen. De volgende dag wordt het water afgetapt en het proces herhaald, twintig dagen lang. Ook de mitti Attar wordt gerijpt in de lederen veldflessen.

De geur is populair bij vruchtbaarheidsfeesten/rituelen en als cadeau voor iemand die een nieuwe start maakt. Denk hierbij aan het huwelijk, de geboorte van een kind, het betrekken van een nieuw huis of het starten van een nieuwe baan.

voor meer leuke en fascinerende info, kijk op :

www.ezinenieuwemaan.nl

Geuren

Maak jouw eigen website met JouwWeb